Veel grote steden liggen vlakbij de oceaan. Ze werden in de eerste plaats steden omdat hun havens handel en reizen over zee mogelijk maakten.
Kuststeden over de hele wereld zinken – een geologisch proces dat bodemdaling heet – en het gebeurt in een tempo dat wetenschappers nerveus maakt. Als er geen belangrijke steden op deze stukken land zouden liggen, zou waarschijnlijk niemand het merken, of, in sommige gevallen, zouden ze helemaal niet zinken.
Bodemdaling heeft verschillende oorzaken. Vaak komt het door het winnen van water, olie, aardgas of mineralen uit de grond door activiteiten als pompen, fracken of mijnbouw. Aardbevingen kunnen bodemdaling veroorzaken, maar ook erosie, de vorming van zinkgaten, bodemverdichting en andere geologische processen.
Dit gebeurt allemaal terwijl de klimaatverandering ervoor zorgt dat het ijs in de poolgebieden van de wereld smelt, waardoor de hoeveelheid zeewater in de wereldzeeën toeneemt. Kuststeden lopen niet alleen gevaar onder water te lopen, maar ook door natuurrampen zoals orkanen.
Hier zijn zeven steden die in de toekomst zullen zinken:
1. Jakarta, Indonesië
Jakarta, gelegen aan de noordwestkust van het eiland Java, is de hoofdstad van Indonesië en de snelst zinkende stad ter wereld – op sommige plaatsen zakt de stad 30,5 centimeter per jaar. Ongeveer 40 procent van de stad ligt onder zeeniveau en overstromingen komen vaak voor, deels door het stijgen van de Javazee die de stad omringt en deels door illegale boringen. Wetenschappers waarschuwen dat in 2030 een groot deel van Jakarta onbewoonbaar zal zijn.
Java is het dichtstbevolkte eiland ter wereld; zoet water is schaars en grondwater is een gewild goed. Het illegaal boren van putten in en rond Jakarta is begrijpelijk in een stad waar de lokale overheid niet kan voorzien in zoet water voor de 9 miljoen inwoners, om nog maar te zwijgen van de miljoenen anderen die pendelen naar hun werk in de stad. Maar de wetlands van het eiland worden drooggelegd door illegale putten, wat leidt tot de verzakking van het hele landschap.
Joko Widodo, de president van Indonesië, heeft voorgesteld om de hoofdstad te verplaatsen naar een locatie 1300 kilometer verderop in Borneo. De nieuwe stad zal Nusantara heten en de bouw is al begonnen.
2. New York City, New York, VS
Vandaag de dag zijn de vijf stadsdelen van New York bedekt met meer dan een miljoen gebouwen, die ongeveer 1,68 biljoen pond (762 miljard kilogram) wegen.
“Het gewicht en de lokale geologie is in het geval van New York een secundaire factor,” zegt Matt Wei, geofysicus en professor aan de Graduate School of Oceanography van de University of Rhode Island. “De belangrijkste reden dat de stad zinkt is glaciale isostatische aanpassing.”
Glaciale isostatische aanpassing (GIA) is een proces waarbij de aardkorst zich aanpast als reactie op het smelten van enorme ijskappen zoals die Noord-Amerika bedekte in de laatste ijstijd. Wanneer ijskappen zich ophopen op het land, drukken ze de aardkorst eronder weg. Als het ijs smelt, neemt de korst langzaam weer zijn oorspronkelijke positie in – denk aan een kussen dat zijn oorspronkelijke vorm weer aanneemt nadat je uit de stoel bent gestapt waarin je zat.
New York bevindt zich in een interessante positie omdat het eigenlijk zinkt omdat het tijdens de laatste ijstijd omhoog kwam omdat de zwaarste ijslagen landinwaarts lagen. Nu het ijs gesmolten is, stijgt het midden van Noord-Amerika, terwijl de randen zinken.
“In New York is de gemiddelde daling tussen de 1 en 2 millimeter per jaar, plus 3 tot 4 millimeter per jaar door de zeespiegelstijging,” zegt Wei, die in 2023 meeschreef aan een studie over de benarde situatie van New York. “De relatieve zeespiegelstijging kan millimeters per jaar zijn. Afhankelijk van de hoogte van de locatie kun je 0,4 tot 0,6 meter relatieve zeespiegelstijging verwachten in 100 jaar.”
3. Houston, Texas, VS
Houston, Texas, gelegen aan de Golf van Mexico, heeft te maken met snelle bodemdaling. Gebouwd op de vlakke, lage monding van een rivierdelta, heeft Houston nooit ver hoeven dalen qua hoogte, maar net als Jakarta is overmatige grondwateronttrekking de grootste boosdoener van het zinken.
“Houston heeft hun bodemdalingsprobleem vertraagd door waterregulering, maar ze hebben nog steeds een groot probleem,” zegt Wei.
Sinds 1917 zijn delen van de stad bijna 3 meter gezakt door de afvoer van grondwater. Als water uit de aquifer wordt gepompt, wordt het fijnkorrelige slib erin samengeperst en zakt het landoppervlak als gevolg daarvan. Er kan niet veel worden gedaan als de schade eenmaal is aangericht – er is geen manier om het slib weer op te pompen als de watervoerende laag weer wordt aangevuld. Grondwateronttrekkingen verminderen is de enige manier om het probleem te vertragen.
Het is echter niet alleen de waterwinning die ervoor zorgt dat het landoppervlak rond Houson daalt. Oliewinning is een bijkomende factor, net als de breukactiviteit in het gebied.
4. Rotterdam, Nederland
De havenstad Rotterdam in Nederland zakt met een snelheid van ongeveer 1,5 centimeter per jaar en op dit moment ligt de stad al ongeveer 90 procent onder de zeespiegel. Hoewel Nederland bekend staat om hun bescherming tegen de zee met technologieën als dammen, dijken, pompen en zeeweringen, zijn dit slechts kortetermijnoplossingen.
Een deel van het probleem heeft te maken met de beroemde windmolens van het land. Eeuwenlang zijn de windmolens gebruikt om de veengebieden van het land droog te leggen, een speciaal soort wetland dat koolstof vastlegt in de vorm van veenvormend organisch materiaal. Het draineren van de veengebieden veroorzaakt bodemdaling met een maximum van 8 centimeter per jaar. Gecombineerd met factoren zoals zeeën die naar verwachting 14 tot 47 centimeter zullen stijgen in 2050, is de toekomst van laaggelegen steden zoals Rotterdam onzeker.
5. Virginia Beach, Virginia, VS
Virginia Beach, Virginia, aan de monding van de Chesapeake Bay, is de snelst zinkende stad aan de oostkust van de V.S. De redenen zijn een combinatie van de beproevingen van Houston en New York – het toch al laaggelegen gebied zinkt door overijverige grondwateronttrekking, vermengd met het weer in gebruik nemen van land dat ooit bedekt was door een oude ijskap. In combinatie met de dreigende stijging van de zeespiegel voorspellen wetenschappers dat het water in Virginia Beach tegen 2050 meer dan 60 centimeter zal stijgen.
6. Bangkok, Thailand
In de Thaise hoofdstad Bangkok wonen meer dan 10 miljoen mensen, maar overstromingen zijn een groot probleem. Bangkok ligt aan de monding van de delta van de Chao Phraya rivier en heeft van oudsher concessies gedaan aan de zee en de rivier – kanalen in de straten, drijvende markten en huizen op palen waren 50 jaar geleden heel gewoon. Maar de moderne tijd heeft hetzelfde soort asfaltwegen en hoogbouw gebracht als elke andere grote stad ter wereld.
De zware gebouwen van Bangkok zijn gebouwd op zeer verdichtbare kleigrond, wat één van de redenen is dat het land zinkt – een andere reden is overmatige grondwateronttrekking. Hoewel de stijging van de zeespiegel een reëel gevaar is en zeker deel uitmaakt van het overstromingsprobleem van Bangkok, voorspelt een rapport van de Wereldbank uit 2012 dat bodemdaling de oorzaak zal zijn van bijna 70 procent van de stijging van de overstromingskosten van de stad in 2050.
7. Venetië, Italië
Verreweg de beroemdste verzakkende stad is Venetië, Italië. Venetië is het thuis van een ingewikkeld web van kanalen, werd gebouwd in de 5e eeuw en heeft altijd te kampen gehad met de Adriatische Zee, met zijn uitzonderlijke hoge waterstanden. De stichters van de stad wisten gedeeltelijk wat ze deden toen ze de stad bouwden op een kwelder die volledig omringd was door water. Wat ze niet konden weten was dat de stad op een tektonische plaat ligt.
Venetië zakt elk jaar 0,2 centimeter door de onttrekking van grondwater terwijl de zeespiegel stijgt, en de zware gebouwen verdichten de onderliggende grond al eeuwen. Maar de tektoniek van de platen zorgt er ook voor dat Venetië zinkt en iets naar het oosten kantelt. Dit betekent dat de westkant van de stad hoger ligt dan de oostkant.
